Wat is een datalek? | Trustbound

Een datalek is het onbedoeld of ongeautoriseerd vrijkomen van vertrouwelijke informatie uit een bepaald systeem of database. De informatie die vrijkomt bij een datalek wordt toegankelijk voor personen of entiteiten die geen toestemming hebben om deze informatie te zien of te gebruiken.

Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door menselijke fouten, zoals het verliezen van een laptop of het versturen van een e-mail naar de verkeerde ontvanger, of door technische kwetsbaarheden in systemen die misbruikt kunnen worden door hackers of kwaadwillende partijen.

Datalekken kunnen leiden tot ernstige gevolgen, zoals identiteitsdiefstal, financiële schade en reputatieschade voor de organisatie waarvan de informatie afkomstig is. Om deze reden zijn organisaties verplicht om datalekken te melden aan de relevante autoriteiten en de betrokken personen.

Wat is een voorbeeld van een datalek?

Een voorbeeld van een datalek wat nog vers in het geheugen van veel Nederlanders zit, is het datalek bij de GGD in 2021. Bij dit datalek waren de persoonsgegevens van miljoenen Nederlanders die een coronatest hadden laten doen bij de GGD, toegankelijk voor onbevoegden. Het ging onder andere om namen, adressen, telefoonnummers, geboortedata en BSN-nummers van mensen. Het datalek ontstond doordat de GGD gebruikmaakte van een externe partij voor de verwerking van testgegevens, waarbij de beveiliging niet goed op orde bleek te zijn. Dit datalek had ook ernstige gevolgen voor de betrokken personen, zoals identiteitsdiefstal en reputatieschade, en zorgde voor grote publieke verontwaardiging. Het incident leidde tot vragen in de Tweede Kamer en tot verdere aanscherping van de regels rondom de beveiliging van persoonsgegevens.

Hoe weet je of er een datalek is?

Organisaties moeten proactief zijn in het monitoren van hun systemen en gegevens, om zo te detecteren of er een datalek is opgetreden. Dit kan worden gedaan door het instellen van beveiligingswaarschuwingen, het aanstellen van iemand die verantwoordelijk is voor het bijhouden van informatiebeveiliging en/of natuurlijk door het gebruik van tools als TrustBound GRC. Het is belangrijk dat de signalen van een potentieel datalek worden herkend: ongebruikelijke activiteit op de systemen, rapporten van klanten over verdachte activiteit, of onverklaarbare veranderingen in gegevens.

Hoe komt er een datalek?

Er zijn verschillende manieren waarop een datalek kan ontstaan. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door een beveiligingsinbreuk, zoals een cyberaanval of een phishing-aanval. Maar het kan ook voorkomen dat een werknemer per ongeluk gevoelige informatie deelt, of dat een derde partij, zoals een cloudprovider, niet voldoet aan de beveiligingsstandaarden.

Is een datalek gevaarlijk?

Ja, een datalek kan zeer gevaarlijk zijn, omdat het gevoelige informatie blootstelt aan onbevoegde personen. Dit kan leiden tot identiteitsfraude, financiële schade en reputatieschade voor het bedrijf. Bovendien zijn organisaties vaak verplicht om datalekken te melden aan de autoriteiten, wat kan leiden tot hoge boetes en andere sancties. Door deze actieve vorm van controle is de kans dus ook niet erg groot dat organisaties ‘wegkomen’ met het negeren van een datalek.

Wat is de boete van een datalek?

De boete voor een datalek kan afhankelijk zijn van verschillende factoren, zoals de ernst van de inbreuk, de omvang van het lek, en de omstandigheden rondom het incident. In de EU kan de boete oplopen tot 4% van de jaarlijkse omzet of 20 miljoen euro, afhankelijk van wat hoger is. In andere landen kunnen de boetes variëren.

Datalek melden doe je zo

Als een datalek wordt ontdekt, moeten organisaties snel handelen om de schade te beperken. Dit betekent dat zij de toegang tot het lek moeten afsluiten en het incident moeten melden bij de autoriteiten. In Europa moeten organisaties datalekken binnen 72 uur melden bij de autoriteiten. De betrokken individuen moeten op de hoogte worden gesteld van het lek en van de stappen die worden genomen om de schade te beperken.

TrustBound GRC kan organisaties helpen bij het managen van hun risico's en compliance, waaronder ook het beperken van risico’s op datalekken. Met de tool kunnen organisaties snel en gemakkelijk datalekken detecteren en melden, en kunnen ze ook hun processen voor risicobeheer en compliance verbeteren.

Het is belangrijk dat organisaties zich bewust zijn van de risico's van datalekken en proactieve stappen nemen om hun systemen en gegevens te beschermen. Door het implementeren van beveiligingsmaatregelen, het trainen van werknemers, en het gebruik van tools zoals TrustBound GRC, kunnen organisaties hun risico's minimaliseren en ervoor zorgen dat ze voldoen aan de wettelijke vereisten voor gegevensbescherming.

Er is sprake van een datalek: wat nu?

Als een organisatie een datalek ontdekt, moet het snel handelen om de schade te beperken en de autoriteiten en betrokkenen op de hoogte stellen. Hier zijn enkele stappen die moeten worden gevolgd bij het melden van een datalek:

1. Isolateer en beoordeel het lek: Sluit onmiddellijk de toegang tot het lek af en beoordeel de omvang van het lek. Bepaal welke gegevens zijn gelekt, hoe het lek is ontstaan en welke systemen zijn getroffen.
2. Meld het lek aan de autoriteiten: In de EU moeten datalekken binnen 72 uur worden gemeld bij de autoriteiten. Dit kan worden gedaan via het meldpunt datalekken van de Autoriteit Persoonsgegevens.
3. Informeer de betrokkenen: Stel de betrokkenen op de hoogte van het lek en de mogelijke impact. Geef ook aan welke stappen er worden ondernomen om de schade te beperken.
4. Voorkom toekomstige datalekken: Identificeer de oorzaak van het lek en neem maatregelen om toekomstige datalekken te voorkomen. Dit kan onder meer het implementeren van nieuwe beveiligingsmaatregelen, het trainen van werknemers, en het monitoren van systemen en gegevens omvatten.

Het is belangrijk om op te merken dat het melden van een datalek niet alleen een wettelijke verplichting is, maar ook kan helpen bij het minimaliseren van de reputatieschade en het opbouwen van het vertrouwen van klanten en partners. Door het volgen van de juiste stappen en het gebruik van tools zoals TrustBound GRC, kunnen organisaties snel en effectief reageren op datalekken en hun risico's minimaliseren.

Datalekken en AVG

Datalekken zijn van groot belang in het kader van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), die in mei 2018 van toepassing werd. De AVG heeft als doel om de privacyrechten van individuen te beschermen en om organisaties te verplichten om de persoonsgegevens die zij verwerken te beveiligen.

Een datalek kan een schending van de AVG zijn als het gevolgen heeft voor de persoonsgegevens van individuen. De AVG vereist dat organisaties passende technische en organisatorische maatregelen nemen om persoonsgegevens te beschermen tegen ongeoorloofde toegang, verlies of diefstal. Daarnaast moeten organisaties de betrokkenen op de hoogte stellen van een datalek wanneer het waarschijnlijk een hoog risico inhoudt voor de rechten en vrijheden van individuen.

Als een organisatie een datalek niet tijdig meldt of als het lek het gevolg is van een gebrek aan passende beveiligingsmaatregelen, kan de toezichthoudende autoriteit een boete opleggen. De hoogte van de boete is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de omvang van het lek, de ernst van de gevolgen en of de organisatie heeft voldaan aan de wettelijke verplichtingen voor gegevensbescherming.

Het is daarom van cruciaal belang voor organisaties om proactief te zijn in het voorkomen van datalekken en om effectieve maatregelen te nemen om persoonsgegevens te beschermen. Door het gebruik van tools zoals TrustBound GRC kunnen organisaties hun risico's minimaliseren en voldoen aan de wettelijke vereisten voor gegevensbescherming.

Altijd compliant met TrustBound GRC

TrustBound GRC ondersteunt zowel de ISO 27001-norm als de NIST-kaders. Onze tools ondersteunen je bij het verbeteren van privacy en cybersecurity op een manier die past bij jouw organisatie. Van ISMS-tooling tot een complete GRC-tool en van AVG-software tot een complete DPIA-tool.